પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતના ભાવનગરમાં ‘સમુદ્ર સે સમૃદ્ધિ’ કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો, 34,200 કરોડ રૂપિયાથી વધુના વિકાસ કાર્યોનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતના ભાવનગરમાં ‘સમુદ્ર સે સમૃદ્ધિ’ કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો, 34,200 કરોડ રૂપિયાથી વધુના વિકાસ કાર્યોનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​ગુજરાતના ભાવનગરમાં ₹34,200 કરોડથી વધુના વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો. “સમુદ્ર સે સમૃદ્ધિ” કાર્યક્રમને સંબોધતા, પ્રધાનમંત્રીએ તમામ મહાનુભાવો અને જનતાનું સ્વાગત કર્યું હતું. 17 સપ્ટેમ્બરના રોજ તેમને મોકલવામાં આવેલી જન્મદિવસની શુભેચ્છાઓ બદલ કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરતા અને લોકો તરફથી મળેલા પ્રેમને શક્તિનો એક મહાન સ્ત્રોત ગણાવતા, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે રાષ્ટ્ર વિશ્વકર્મા જયંતિથી ગાંધી જયંતિ સુધી, એટલે કે 17 સપ્ટેમ્બરથી 2 ઓક્ટોબર સુધી સેવા પખવાડિયા ઉજવી રહ્યું છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે છેલ્લા બે થી ત્રણ દિવસમાં ગુજરાતમાં અસંખ્ય સેવાલક્ષી પ્રવૃત્તિઓ થઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ અહેવાલ આપ્યો હતો કે સેંકડો સ્થળોએ રક્તદાન શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં અત્યાર સુધીમાં એક લાખ લોકોએ રક્તદાન કર્યું હતું છે. તેમણે ઉમેર્યું કે ઘણા શહેરોમાં સ્વચ્છતા અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં લાખો નાગરિકો સક્રિયપણે ભાગ લઈ રહ્યા છે. શ્રી મોદીએ માહિતી આપી હતી કે રાજ્યભરમાં 30,000થી વધુ આરોગ્ય શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં જનતા, ખાસ કરીને મહિલાઓને તબીબી તપાસ અને સારવાર આપવામાં આવી છે. તેમણે દેશભરમાં સેવા કાર્ય સાથે સંકળાયેલા તમામ લોકોનો આભાર અને કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરી હતી.

કૃષ્ણકુમાર સિંહને શ્રદ્ધાંજલિ આપતા પ્રધાનમંત્રીએ તેમના મહાન વારસાને યાદ કર્યો અને કહ્યું હતું કે કૃષ્ણકુમાર સિંહે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના મિશનમાં જોડાઈને ભારતની એકતામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આવા મહાન દેશભક્તોથી પ્રેરિત થઈને, રાષ્ટ્ર તેની એકતાની ભાવનાને મજબૂત બનાવી રહ્યું છે. આ સામૂહિક પ્રયાસો એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત માટેના સંકલ્પને વધુ મજબૂત બનાવી રહ્યા છે.

શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે તેઓ એવા સમયે ભાવનગર પહોંચ્યા છે જ્યારે નવરાત્રીનો પવિત્ર તહેવાર શરૂ થવાનો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે GSTમાં ઘટાડો બજારોમાં જીવંતતા અને ઉત્સવની ભાવના લાવશે. આ ઉત્સવપૂર્ણ વાતાવરણમાં, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે રાષ્ટ્ર સમુદ્રમાંથી સમૃદ્ધિનો ભવ્ય ઉત્સવ ઉજવી રહ્યું છે. 21મી સદીનો ભારત સમુદ્રને તકોનો મુખ્ય સ્ત્રોત માને છે. શ્રી મોદીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે તાજેતરમાં હજારો કરોડ રૂપિયાના પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે અને બંદર–આધારિત વિકાસને વેગ આપવા માટે શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે ક્રુઝ પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આજે મુંબઈમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રુઝ ટર્મિનલનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે ભાવનગર અને ગુજરાતને લગતા વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ પણ શરૂ થયા છે અને તમામ નાગરિકો અને ગુજરાતીઓને તેમની હાર્દિક શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે, “ભારત વૈશ્વિક ભાઈચારાની ભાવના સાથે આગળ વધી રહ્યું છે અને આજે વિશ્વમાં ભારતનો કોઈ મોટો દુશ્મન નથી, પરંતુ વાસ્તવમાં, ભારતનો સૌથી મોટો દુશ્મન અન્ય દેશો પર નિર્ભરતા છે. આ નિર્ભરતાને સામૂહિક રીતે દૂર કરવી જોઈએ.” તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે અતિશય વિદેશી નિર્ભરતા રાષ્ટ્રીય નિષ્ફળતાને વધારે છે. વૈશ્વિક શાંતિ, સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિ માટે વિશ્વના સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા દેશે આત્મનિર્ભર બનવું જોઈએ. તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે અન્ય લોકો પર નિર્ભરતા રાષ્ટ્રીય આત્મસન્માન સાથે સમાધાન કરે છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે 1.4 અબજ ભારતીયોનું ભવિષ્ય બાહ્ય દળો પર છોડી શકાય નહીં, કે રાષ્ટ્રીય વિકાસનો સંકલ્પ વિદેશી નિર્ભરતા પર આધારિત ન હોઈ શકે. ભાવિ પેઢીઓનું ભવિષ્ય જોખમમાં ન મૂકવું જોઈએ. તેમણે જાહેર કર્યું હતું કે સો સમસ્યાઓનો એક જ ઉકેલ છે: આત્મનિર્ભર ભારતનું નિર્માણ. આ હાંસલ કરવા માટે, ભારતે પડકારોનો સામનો કરવો પડશે, બાહ્ય નિર્ભરતા ઘટાડવી પડશે અને સાચી આત્મનિર્ભરતા દર્શાવવી પડશે.

ભારતમાં ક્યારેય ક્ષમતાનો અભાવ નહોતો એ વાત પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે સ્વતંત્રતા પછી, તત્કાલીન શાસક પક્ષે દેશની આંતરિક શક્તિઓને સતત અવગણી હતી. પરિણામે સ્વતંત્રતા પછી છ થી સાત દાયકા પછી પણ, ભારતને લાયક સફળતા મળી નથી. પ્રધાનમંત્રીએ આના બે મુખ્ય કારણો ટાંક્યા: લાઇસન્સ–ક્વોટા સિસ્ટમમાં લાંબા સમય સુધી ફસાયેલા રહેવું અને વૈશ્વિક બજારોથી અલગ રહેવું. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે જ્યારે વૈશ્વિકરણનો યુગ આવ્યો, ત્યારે તત્કાલીન શાસક સરકારોએ ફક્ત આયાત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું જેના કારણે હજારો કરોડ રૂપિયાના કૌભાંડો થયા. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આ નીતિઓએ ભારતના યુવાનોને નોંધપાત્ર રીતે નુકસાન પહોંચાડ્યું અને દેશની સાચી ક્ષમતાને ઉભરતી અટકાવી હતી.

ખામીયુક્ત નીતિઓને કારણે થયેલા નુકસાનનું મુખ્ય ઉદાહરણ તરીકે ભારતના શિપિંગ ક્ષેત્રને ટાંકીને, શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે ભારત ઐતિહાસિક રીતે એક અગ્રણી દરિયાઈ શક્તિ અને વિશ્વના સૌથી મોટા જહાજ નિર્માણ કેન્દ્રોમાંનું એક રહ્યું છે. ભારતના દરિયાકાંઠાના રાજ્યોમાં બનેલા જહાજો એક સમયે સ્થાનિક અને વૈશ્વિક વેપારને સંચાલિત કરતા હતા. 50 વર્ષ પહેલાં પણ ભારત સ્થાનિક રીતે બનેલા જહાજોનો ઉપયોગ કરતું હતું, જે તેની આયાત અને નિકાસના 40 ટકાથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ વર્તમાન વિપક્ષી પક્ષની ટીકા કરતા કહ્યું હતું કે શિપિંગ ક્ષેત્ર તેમની ખોટી નીતિઓનો ભોગ બન્યું છે અને સ્થાનિક જહાજ નિર્માણને મજબૂત બનાવવાને બદલે તેઓ વિદેશી જહાજો ભાડે લેવાનું પસંદ કરે છે. આનાથી ભારતની જહાજ નિર્માણ પ્રણાલી ખોરવાઈ ગઈ અને વિદેશી જહાજો પર નિર્ભરતા વધી. પરિણામે વેપારમાં ભારતીય જહાજોનો હિસ્સો 40 ટકાથી ઘટીને માત્ર 5 ટકા થઈ ગયો. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આજે ભારતનો 95 ટકા વેપાર વિદેશી જહાજો પર નિર્ભર છે – એક એવી નિર્ભરતા જેણે દેશને નોંધપાત્ર નુકસાન પહોંચાડ્યું છે.

રાષ્ટ્ર સમક્ષ કેટલાક આંકડા રજૂ કરતા શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે નાગરિકોને એ જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે ભારત દર વર્ષે વિદેશી શિપિંગ કંપનીઓને શિપિંગ સેવાઓ માટે આશરે $75 બિલિયન – આશરે છ લાખ કરોડ રૂપિયા – ચૂકવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આ રકમ ભારતના વર્તમાન સંરક્ષણ બજેટ જેટલી જ છે. તેમણે જનતાને કલ્પના કરવાનો આગ્રહ કર્યો કે છેલ્લા સાત દાયકામાં નૂર ચાર્જમાં અન્ય દેશોને કેટલા પૈસા ચૂકવવામાં આવ્યા છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે નાણાંના આ પ્રવાહથી વિદેશમાં લાખો નોકરીઓનું સર્જન થયું છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે જો આ ખર્ચનો એક નાનો ભાગ પણ અગાઉની સરકારો દ્વારા ભારતના શિપિંગ ઉદ્યોગમાં રોકાણ કરવામાં આવ્યો હોત, તો આજે વિશ્વ ભારતીય જહાજોનો ઉપયોગ કરતું હોત અને ભારત શિપિંગ સેવાઓમાંથી લાખો કરોડ રૂપિયા કમાઈ રહ્યું હોત.

પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂકતા જણાવ્યું હતું કે, “જો ભારત 2047 સુધીમાં વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવું છે, તો તેણે આત્મનિર્ભર બનવું પડશે. આત્મનિર્ભરતાનો કોઈ વિકલ્પ નથી અને બધા 1.4 અબજ નાગરિકોએ એક જ સંકલ્પ માટે પ્રતિબદ્ધ રહેવું પડશે – પછી ભલે તે ચિપ્સ હોય કે જહાજો, તે ભારતમાં જ બનવા જોઈએ, આ દ્રષ્ટિકોણ સાથે ભારતનું દરિયાઈ ક્ષેત્ર હવે આગામી પેઢીના સુધારા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે.“ તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે આજથી દેશના તમામ મુખ્ય બંદરોને બહુવિધ દસ્તાવેજો અને ખંડિત પ્રક્રિયાઓથી મુક્ત કરવામાં આવશે. ‘એક રાષ્ટ્ર, એક દસ્તાવેજ‘ અને ‘એક રાષ્ટ્ર, એક બંદર‘ પ્રક્રિયાના અમલીકરણથી વેપાર અને વાણિજ્ય સરળ બનશે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે તાજેતરના ચોમાસા સત્ર દરમિયાન, વસાહતી યુગના ઘણા જૂના કાયદાઓમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે સમજાવ્યું કે દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં ઘણા સુધારા શરૂ કરવામાં આવ્યા છે અને પાંચ દરિયાઈ કાયદા ફરીથી રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. આ કાયદાઓ શિપિંગ અને બંદર વહીવટમાં મોટા ફેરફારો લાવશે.

ભારત સદીઓથી મોટા જહાજો બનાવવામાં માસ્ટર રહ્યું છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે આગામી પેઢીના સુધારાઓ આ ભૂલી ગયેલા વારસાને પુનર્જીવિત કરવામાં મદદ કરશે. છેલ્લા દાયકામાં 40થી વધુ જહાજો અને સબમરીનને નૌકાદળમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે અને એક કે બે સિવાય બધા ભારતમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે વિશાળ INS વિક્રાંત પણ સ્થાનિક રીતે બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેમાં તેના નિર્માણમાં વપરાતા ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા સ્ટીલનો સમાવેશ થાય છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે ભારતમાં ક્ષમતા છે અને કૌશલ્યની કોઈ કમી નથી. તેમણે રાષ્ટ્રને ખાતરી આપી હતી કે મોટા જહાજો બનાવવા માટે જરૂરી રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ પ્રબળ રીતે હાજર છે.

ભારતના દરિયાઈ ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે ગઈકાલે લેવામાં આવેલા ઐતિહાસિક નિર્ણય પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ એક મુખ્ય નીતિગત સુધારાની જાહેરાત કરી જેના હેઠળ હવે મોટા જહાજોને માળખાગત સુવિધાનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે જ્યારે કોઈ ક્ષેત્રને માળખાગત સુવિધાની માન્યતા મળે છે ત્યારે તેને નોંધપાત્ર લાભ મળે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે જહાજ નિર્માણ કંપનીઓને હવે બેંકો પાસેથી લોન મેળવવાનું અને ઓછા વ્યાજ દરનો લાભ મેળવવાનું સરળ બનશે. બધા માળખાગત સુવિધા ધિરાણ લાભો હવે આ જહાજ નિર્માણ સાહસોને ઉપલબ્ધ થશે. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ નિર્ણયથી ભારતીય શિપિંગ કંપનીઓ પરનો નાણાકીય બોજ ઓછો થશે અને તેમને વૈશ્વિક બજારમાં વધુ અસરકારક રીતે સ્પર્ધા કરવામાં મદદ મળશે.

ભારતને અગ્રણી દરિયાઈ શક્તિ બનાવવા માટે સરકાર ત્રણ મુખ્ય યોજનાઓ પર કામ કરી રહી છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે આ પહેલો શિપબિલ્ડિંગ ક્ષેત્ર માટે નાણાકીય સહાયને સરળ બનાવશે, શિપયાર્ડ્સને આધુનિક ટેકનોલોજી અપનાવવામાં મદદ કરશે અને ડિઝાઇન અને ગુણવત્તાના ધોરણોમાં સુધારો કરશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આગામી વર્ષોમાં આ યોજનાઓમાં ₹70,000 કરોડથી વધુનું રોકાણ કરવામાં આવશે.

2007માં ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકેના કાર્યકાળ દરમિયાન ગુજરાતમાં જહાજ નિર્માણની તકો શોધવા માટે યોજાયેલા એક મોટા સેમિનારને યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે આ સમય દરમિયાન ગુજરાતે જહાજ નિર્માણ ઇકોસિસ્ટમના વિકાસને ટેકો આપ્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે ભારત હવે દેશભરમાં જહાજ નિર્માણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વ્યાપક પગલાં લઈ રહ્યું છે. જહાજ નિર્માણ એ કોઈ સરળ ઉદ્યોગ નથી; તેને વૈશ્વિક સ્તરે “બધા ઉદ્યોગોની જનની” કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે ઘણા સંલગ્ન ક્ષેત્રોના વિકાસને વેગ આપે છે. સ્ટીલ, મશીનરી, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, કાપડ, પેઇન્ટ અને આઇટી સિસ્ટમ્સ જેવા ઉદ્યોગોને શિપિંગ ક્ષેત્ર તરફથી ટેકો મળે છે. આનાથી નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (MSMEs)ને નોંધપાત્ર ફાયદો થાય છે. સંશોધનનો ઉલ્લેખ કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે જહાજ નિર્માણમાં રોકાણ કરાયેલ દરેક રૂપિયો લગભગ બમણું આર્થિક વળતર આપે છે. શિપયાર્ડમાં સર્જાયેલી દરેક નોકરી સપ્લાય ચેઇનમાં છ થી સાત નવી નોકરીઓ ઉત્પન્ન કરે છે, જેનો અર્થ છે કે 100 જહાજ નિર્માણ નોકરીઓ સંબંધિત ક્ષેત્રોમાં 600થી વધુ નોકરીઓ ઉત્પન્ન કરી શકે છે જે જહાજ નિર્માણ ઉદ્યોગની વિશાળ ગુણાકાર અસર પર ભાર મૂકે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે જહાજ નિર્માણ માટે જરૂરી કૌશલ્યોને મજબૂત બનાવવા માટે ધ્યાન કેન્દ્રિત પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારતની ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (ITIs) આ પહેલમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે અને મેરીટાઇમ યુનિવર્સિટીનું યોગદાન વધુ વધશે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે તાજેતરના વર્ષોમાં દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં નૌકાદળ અને NCC વચ્ચે સંકલન દ્વારા નવા માળખા વિકસાવવામાં આવ્યા છે. NCC કેડેટ્સ હવે માત્ર નૌકાદળની ભૂમિકાઓ માટે જ નહીં પરંતુ વાણિજ્યિક દરિયાઇ ક્ષેત્રમાં જવાબદારીઓ માટે પણ તૈયાર થશે.

આજનું ભારત એક વિશિષ્ટ ગતિએ પ્રગતિ કરી રહ્યું છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે રાષ્ટ્ર માત્ર મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યો નક્કી કરતું નથી પરંતુ તેમને સમય પહેલાં પ્રાપ્ત પણ કરે છે. સૌર ઉર્જા ક્ષેત્રમાં ભારત સમય કરતાં ચારથી પાંચ વર્ષ પહેલાં તેના લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરી રહ્યું છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે બંદર–સંચાલિત વિકાસ માટે 11 વર્ષ પહેલાં નક્કી કરાયેલા ઉદ્દેશ્યો હવે નોંધપાત્ર સફળતા સાથે પૂર્ણ થઈ રહ્યા છે. તેમણે સમજાવ્યું હતું કે મોટા જહાજોને સમાવવા માટે દેશભરમાં મુખ્ય બંદરો વિકસાવવામાં આવી રહ્યા છે, અને સાગરમાલા જેવી પહેલ દ્વારા કનેક્ટિવિટી વધારવામાં આવી રહી છે.

છેલ્લા 11 વર્ષોમાં ભારત દ્વારા બંદર ક્ષમતા બમણી કરવાનો ઉલ્લેખ કરતા શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે 2014 પહેલા ભારતમાં જહાજો માટે સરેરાશ ટર્નઅરાઉન્ડ સમય બે દિવસનો હતો, જ્યારે આજે તે ઘટીને એક દિવસથી ઓછો થઈ ગયો છે. તેમણે સમજાવ્યું કે દેશભરમાં નવા અને મોટા બંદરોનું નિર્માણ થઈ રહ્યું છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે તાજેતરમાં કેરળમાં ભારતનું પ્રથમ ઊંડા પાણીનું કન્ટેનર ટ્રાન્સશિપમેન્ટ બંદર કાર્યરત થયું છે. વધુમાં પ્રધાનમંત્રીએ જાહેરાત કરી હતી કે મહારાષ્ટ્રમાં વધાવન બંદર ₹75,000 કરોડથી વધુના ખર્ચે વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે અને તે વિશ્વના ટોચના દસ બંદરોમાં સ્થાન મેળવશે.

ભારત હાલમાં વૈશ્વિક દરિયાઈ વેપારમાં 10 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે તે નોંધીને શ્રી મોદીએ આ હિસ્સો વધારવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો અને જાહેરાત કરી હતી કે 2047 સુધીમાં ભારત વૈશ્વિક દરિયાઈ વેપારમાં તેનો હિસ્સો ત્રણ ગણો કરવાનું લક્ષ્ય રાખે છે – અને તે પ્રાપ્ત કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે જેમ જેમ દરિયાઈ વેપાર વિસ્તરે છે, તેમ તેમ ભારતીય નાવિકોની સંખ્યા પણ વધી રહી છે. તેમણે આ વ્યાવસાયિકોને મહેનતુ વ્યક્તિઓ તરીકે વર્ણવ્યા જેઓ જહાજો ચલાવે છે, એન્જિન અને મશીનરીનું સંચાલન કરે છે અને સમુદ્રમાં કાર્ગો લોડિંગ અને અનલોડિંગ કામગીરીનું નિરીક્ષણ કરે છે. એક દાયકા પહેલા, ભારતમાં 1.25 લાખથી ઓછા ખલાસીઓ હતા. આજે આ સંખ્યા ત્રણ લાખને વટાવી ગઈ છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે ભારત હવે વિશ્વભરમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં ખલાસીઓ પૂરા પાડતા ટોચના ત્રણ દેશોમાંનો એક છે અને કહ્યું હતું કે ભારતનો વધતો જહાજ નિર્માણ ઉદ્યોગ વૈશ્વિક ક્ષમતાઓને પણ મજબૂત બનાવી રહ્યો છે.

ભારત પાસે સમૃદ્ધ દરિયાઈ વારસો છે, જે તેના માછીમારો અને પ્રાચીન બંદર શહેરો દ્વારા પ્રતીકિત છે તેના પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે ભાવનગર અને સૌરાષ્ટ્ર પ્રદેશ આ વારસાના મુખ્ય ઉદાહરણો છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભવિષ્યની પેઢીઓ અને વિશ્વ માટે આ વારસાને સાચવવા અને પ્રદર્શિત કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે લોથલમાં એક વિશ્વસ્તરીય દરિયાઈ સંગ્રહાલય વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે જે સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીની જેમ ભારતની ઓળખનું એક નવું પ્રતીક બનશે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, “ભારતનો દરિયાકિનારો રાષ્ટ્રીય સમૃદ્ધિનો પ્રવેશદ્વાર બનશે.” તેમણે ખુશી વ્યક્ત કરી હતી કે ગુજરાતનો દરિયાકિનારો ફરી એકવાર આ પ્રદેશ માટે વરદાન સાબિત થઈ રહ્યો છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આખો પ્રદેશ હવે દેશમાં બંદર–સંચાલિત વિકાસ માટે એક નવો માપદંડ સ્થાપિત કરી રહ્યો છે. ભારતના દરિયાઈ કાર્ગોનો 40 ટકા હિસ્સો ગુજરાતના બંદરો દ્વારા સંચાલિત થાય છે અને આ બંદરોને ટૂંક સમયમાં સમર્પિત ફ્રેઇટ કોરિડોરનો લાભ મળશે, જે દેશના અન્ય ભાગોમાં માલની ઝડપી હિલચાલને સક્ષમ બનાવશે અને બંદરોની કાર્યક્ષમતામાં વધુ વધારો કરશે.

શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે આ પ્રદેશમાં એક મજબૂત શિપબ્રેકિંગ ઇકોસિસ્ટમ ઉભરી રહી છે, જેનું એક મુખ્ય ઉદાહરણ અલંગ શિપબ્રેકિંગ યાર્ડ છે. આ ક્ષેત્ર યુવાનો માટે નોંધપાત્ર રોજગારીની તકો ઉભી કરી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે વિકસિત ભારતના નિર્માણ માટે તમામ ક્ષેત્રોમાં ઝડપી પ્રગતિ જરૂરી છે. તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે વિકસિત ભારતનો માર્ગ આત્મનિર્ભરતામાં રહેલો છે. તેમણે નાગરિકોને યાદ રાખવાનો આગ્રહ કર્યો કે તેઓ જે કંઈ ખરીદે છે તે સ્વદેશી હોવું જોઈએ અને તેઓ જે કંઈ વેચે છે તે પણ સ્વદેશી હોવું જોઈએ. દુકાનદારોને સંબોધતા શ્રી મોદીએ તેમને તેમની દુકાનોમાં પોસ્ટર લગાવવા પ્રોત્સાહિત કર્યા જેમાં લખ્યું હોય: “ગર્વથી કહો, આ સ્વદેશી છે.” તેમણે સમાપન કરતા કહ્યું હતું કે આ સામૂહિક પ્રયાસ દરેક તહેવારને ભારતની સમૃદ્ધિના ઉજવણીમાં પરિવર્તિત કરશે અને દરેકને નવરાત્રીની શુભકામનાઓ પાઠવી.

આ કાર્યક્રમમાં ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ શ્રી સી.આર. પાટિલ, શ્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ, ડૉ. મનસુખ માંડવિયા, શ્રી શાંતનુ ઠાકુર, શ્રીમતી નિમુબેન બાંભણિયા અને અન્ય મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ      

દરિયાઈ ક્ષેત્રને મોટો પ્રોત્સાહન આપતા પ્રધાનમંત્રીએ ₹34,200 કરોડથી વધુના અનેક દરિયાઈ વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો. તેમણે ઇન્દિરા ડોક ખાતે મુંબઈ ઇન્ટરનેશનલ ક્રૂઝ ટર્મિનલનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. તેમણે કોલકાતા સ્થિત શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી બંદર પર નવા કન્ટેનર ટર્મિનલ અને સંબંધિત સુવિધાઓનો શિલાન્યાસ કર્યો; પારાદીપ બંદર પર નવા કન્ટેનર બર્થ, કાર્ગો હેન્ડલિંગ સુવિધાઓ અને સંબંધિત વિકાસ; ટુના ટેકરા મલ્ટી–કાર્ગો ટર્મિનલ; એન્નોરના કામરાજાર બંદર પર અગ્નિશામક સુવિધાઓ અને આધુનિક રોડ કનેક્ટિવિટી; ચેન્નાઈ બંદર પર દરિયાઈ દિવાલો અને રેવેટમેન્ટ્સ સહિત દરિયાકાંઠાના સંરક્ષણ કાર્યો; કાર નિકોબાર ટાપુ પર દરિયાઈ દિવાલોનું બાંધકામ; કંડલા સ્થિત દીનદયાળ બંદર પર બહુહેતુક કાર્ગો બર્થ અને ગ્રીન બાયો–મિથેનોલ પ્લાન્ટ; અને પટના અને વારાણસીમાં જહાજ સમારકામ સુવિધાઓ.

તેમણે છારા બંદર ખાતે HPLNG રિગેસિફિકેશન ટર્મિનલ, ગુજરાત IOCL રિફાઇનરીમાં એક્રેલિક અને ઓક્સો આલ્કોહોલ પ્રોજેક્ટ, 600 MW ગ્રીન શૂ ઇનિશિયેટિવ, ખેડૂતો માટે PM-KUSUM 475 MW કમ્પોનન્ટ C સોલર ફીડર, 45 MW બડેલી સોલર પીવી પ્રોજેક્ટ અને ધોરડો ગામનું સંપૂર્ણ સોલરાઇઝેશનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. તેમણે LNG ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, વધારાના નવીનીકરણીય ઉર્જા પ્રોજેક્ટ્સ, દરિયાકાંઠાના સંરક્ષણ કાર્યો, હાઇવે, આરોગ્યસંભાળ અને શહેરી પરિવહન પ્રોજેક્ટ્સનો શિલાન્યાસ કર્યો, જેમાં ભાવનગરમાં સર ટી. જનરલ હોસ્પિટલ, જામનગરમાં ગુરુ ગોવિંદ સિંહ સરકારી હોસ્પિટલનું વિસ્તરણ અને 70 કિલોમીટર લાંબા રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોનું ચાર–માર્ગીયકરણનો સમાવેશ થાય છે.

પ્રધાનમંત્રી ધોલેરા સ્પેશિયલ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ રિજન (DSIR)નું હવાઈ સર્વેક્ષણ પણ કરશે, જે ટકાઉ ઔદ્યોગિકીકરણ, સ્માર્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને વૈશ્વિક રોકાણ પર બનેલા ગ્રીન ઔદ્યોગિક શહેર તરીકે કલ્પના કરવામાં આવ્યું છે. તેઓ લોથલ ખાતે નેશનલ મેરીટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (NHMC)ની પ્રગતિની પણ મુલાકાત લેશે અને સમીક્ષા કરશે, જે આશરે ₹4,500 કરોડના ખર્ચે વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતની પ્રાચીન દરિયાઈ પરંપરાઓની ઉજવણી અને જાળવણી કરવાનો છે અને પ્રવાસન, સંશોધન, શિક્ષણ અને કૌશલ્ય વિકાસ માટે એક કેન્દ્ર તરીકે સેવા આપવાનો છે.

India’s ports are the backbone of our nation’s rise as a global maritime powerhouse. Addressing the ‘Samudra Se Samriddhi’ programme in Bhavnagar. https://t.co/T7k56n99Gd

For peace, stability and prosperity in the world, India must become self-reliant. pic.twitter.com/aOvcLaxWiQ

Chips or ships, we must make them in India. pic.twitter.com/pRwQvoqW4P

A historic decision has been taken to strengthen India’s maritime sector… the government now recognises large ships as infrastructure. pic.twitter.com/aVjKwrG2ng

India’s coastlines will become gateways to the nation’s prosperity. pic.twitter.com/j7pgdhbzMT